Μετάφραση: Βασίλης Πουλαντζάς – Ελένη Βαροπούλου (για το κεφάλαιο «Η διήγηση της υπηρέτριας Τσερλίνε»)
Διασκευή: Στρατής Πασχάλης
Δραματουργική επεξεργασία-Σκηνοθεσία: Γιάννης Καλαβριανός
Σκηνικά-κοστούμια: Ελένη Μανωλοπούλου
Μουσική επιμέλεια: Άγγελος Τριανταφύλλου
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Διδασκαλία κίνησης: Αλεξία Μπεζίκη
Βοηθός σκηνοθέτη: Μαριέττα Σπηλιοπούλου
Βοηθός σκηνογράφου: Τίνα Τζόκα
Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή
Ερμηνεύουν: Μπ. Αρβανίτη, Μ. Κατσιαδάκη, Κ. Βασαρδάνης.
Σκην.-κοστ.: Ελ. Μανωλοπούλου.
Τραγούδι: Γιώργος Γλάστρας
Διαρκεια : 90 ‘
Μια φορά και εναν καιρό…
Λίγα λόγια για το έργο
Το έργο αποτελεί διασκευή από το διήγημα του Χέρμαν Μπροχ, Οι Αθώοι. Όπως, επιπλέον, αναφέρει το πρόγραμμα της παράστασης: Ο Αυστριακός συγγραφέας, ένας από τους κορυφαίους του προηγούμενου αιώνα, μετά τα αριστουργήματά του «Οι Υπνοβάτες» και «Ο Θάνατος του Βιργίλιου», συγκέντρωσε στο ιδιότυπο αυτό μυθιστόρημα, κείμενα που ξεκίνησαν να γράφονται το 1917 και ολοκληρώθηκαν το 1949. Οι ήρωές του, βυθισμένοι στις προσωπικές τους ιστορίες, ερωτεύονται, ζηλεύουν, θυμούνται, επιτίθενται ο ένας στον άλλον και παραμένουν θεατές των εξελίξεων, «αθώοι» για ότι συμβαίνει γύρω τους, άρα συνένοχοι για την επερχόμενη βαρβαρότητα.
Ο Γιάννης Καλαβριανός, ένας από τους πλέον ταλαντούχους σκηνοθέτες της νέας γενιάς, συνεργάζεται για πρώτη φορά με το θέατρο Οδού Κεφαλληνίας και την Μπέττυ Αρβανίτη, σχεδόν 25 χρόνια μετά το ανέβασμα του πέμπτου κεφαλαίου των «Αθώων» του Μπροχ, όταν είχε παρουσιαστεί σαν μονόλογος με την Αλέκα Παϊζη και τίτλο: « Η διήγηση της υπηρέτριας Τσερλίνε».
Η Τσερλινέ, είναι η οικονόμος της οικογένειας, εδώ και πολλές δεκαετίες, στο πανδοχείο της Βαρόνης Ελβίρας.Έχοντας συνάψει στο παρελθόν σχέση με τον βαρόνο, ο οποίος δεν υπάρχει, πλέον, στη ζωή παρά μόνο ως ένα πορτραίτο… Η Τσερλινέ ξεκινάει μια παράλληλη-ματική αφηγηματική ανασκόπηση του παρελθόντος της.Η πονηρή Τσερλίνε ανακατεύει τους πάντες και τα πάντα. Σαν να παίζει ένα σκάκι έχοντας τους άλλους ως πιόνια. Η νόθα κόρη της βαρόνης παρουσιάζεται ως ένα πλάσμα σκληραγωγημένο στον έρωτα και αυστηρή στις οικονομικές της συναλλαγές. Η βαρόνη έχοντας ως αντίβαρο το ποτό προσπαθεί να παλέψει με τα στοιχειά του παρελθόντος και να βρει σύζυγο για την νόθα κόρη της, όνειρο κάθε μητέρας. Η ξαφνική άφιξη του Αντρέα, εμπόρου πολύτιμων λίθων, θα ανασκαλίσει πληγές και θα φέρει κάποιες μικρες ανατροπές στην καθημερινότητα τους. Πολύ περισσότερο, όταν εμφανιστεί η χαριτωμένη Μελίττα.
Η παράσταση
Έβρεχε τούτη την ημέρα. Δεν θυμόμουν ακριβώς που κρυβόταν το συγκεκριμένο θέατρο, απ’ οτι είδα αργότερα είχε κρυφτεί μαζί με τα απόνερα της βροχής στα σκοτεινά δρομάκια της νυχτερινής Κυψέλης. Γεγονός που με καθυστέρησε προς τον προόρισμό μου. Λαχανιασμένη και αγχωμένη έφθασα στην πόρτα, ήμουν η τελευταία άφιξη. Η μυρωδιά του παλιού θεάτρου που έβγαινε από το ξύλο και τις βαριές κουρτίνες με έβαλαν από νωρίς στο κλίμα μιας άλλης εποχής.
Ο Γιάννης Καλαβριανός έχει στήσει μια εύστοχη συμπύκνωση του διηγήματος σε αποσπασματικές, καρέ-καρέ αφηγήσεις της Τσερλίνε. Η Μπέτυ Αρβανίτη ως Τσερλίνε υποστηρίζει επακριβώς τον ρόλο της, έτσι που όταν σε ελάχιστα σημεία ξεσπάει με τον παλιό υποκριτικό στόμφο (της παλιάς υποκριτικής σχολής), δεν μας ξενίζει. Αντίθετα, ο στόμφος, ταιριάζει γάντι σε αυτό το σύγχρονο δράμα αλλά και στην ατμόσφαιρα της παράστασης. Η Μπέττυ-Τσερλίνε μας θυμίζει την κακιά μάγισσα κάποιου άγνωστου παραμυθιού. Όταν παρακολουθούμε ότι ο θάνατος της Μελιττέ την ταράζει απευθείας μεταμορφώνεται σ’ ένα πλάσμα ανθρώπινο και ευαίσθητο,ενώ κλαίει γοερά και τα μήλα της πέφτουν από την ποδιά, σαν την πιο μετανιωμένη μάγισσα στο τέλος του παραμυθιού. Η μάγισσα και το σπίτι των κυνηγών, θα μπορούσε να ταν ο τίτλος της διασκευής.
Η βαρόνη- Μαρία Κατσιαδάκη αποδίδει μια ευαισθησία στο ρόλο και μετατρέπεται σε μια αξιολάτρευτη, αδύναμη μητέρα που θέλει μόνο να αποκαταστήσει την κόρη της. Η οικονομία στις εκφράσεις της και η απλότητα, την απαλάσσουν από οποιαδήποτε υπερβολή όπου θα μπορούσε να αποδώσει στον ρόλο . Απόλυτα μας πείθει ότι θα μπορούσε να’ναι και η μητέρα του καθενός από εμάς.
Η Συρμώ Κεκέ, ως νόθα κόρη, δίνει στον ρόλο ένα επιπλέον σκοτεινό ερωτικό στοιχείο, είναι λες και αποκόπηκε από τα σκηνικά περιβάλλοντα της παράστασης. Υπερβολικά αυστηρή στις κινήσεις της και στις εκφράσεις της, όπως ακριβώς της υποβάλλει ο χαρακτήρας του έργου. Ο ήχος που απηχεί από τα τακούνια που πατάνε πάνω στο ξύλινο πάτωμα, επιβάλλει την παρουσία της πάνω στον Αντρέα. Μια συνδήλωση επιβολής και ερωτικής εξουσίας. Η Συρμώ Κεκέ είναι το σκοτεινό αντικείμενο του πόθου για τον Αντρέα. Με την ερωτική σκηνή να ξεχωρίζει, η νόθα κόρη δεν έχει μάθει να αγαπά, φοβάται να αγαπηθεί, έτσι, υποβάλλει μια βίαιη ερωτική επαφή στον Αντρέα. Με τα δύο σκηνικά σώματα να πάλλονται ερωτικά, ενώ η λευκή γραμμή-χαραμάδα από τα φώτα του Αλέκου Αναστασίου να δια-σχίζει κάθετα την ερωτική τους πράξη.
Ο Κώστας Βασαρδάνης ξεχωρίζει με την αντιθετική ευαισθησία που δίνει στον ρόλο. Είναι ο μαλθακός και ευαίσθητος Αντρέας- το καλό παιδί που συναντάμε σε κάθε γειτονιά-. Μέχρι να αναμετρηθεί με τους δαίμονες του, όταν ένα περασμένο βράδυ θα έρθει ο παππούς της Μελίττας να του ζητήσει ”τα ρέστα”. Ξεσπάει σε ένα πυρετικό δείγμα λόγου. Διπλού λόγου, από την μια υπό την φωνητική ένδυση ως σχιζοφρενή μεσήλικα, και από την άλλη υπό την φωνητική ένδυση ως του αυταρχικού ηλικιωμένου άντρα. Ταυτόχρονα αναφωνεί τα λόγια του παππού και του ίδιου. Ένας εύστοχος πολυφωνικός δείκτης. Το καμπουριασμένο χέρι στραμμένο προς το πρόσωπο του σε μια αν-ισομετρική απόσταση, το καθιστά ξέχωρο χαρακτήρα- τον χαρακτήρα του παππού-. Μια έντονη και αποκαθηλωτική σκηνή όπου ο Βασαρδάνης ξεδιπλώνει το υποκριτικό του ταλέντο.
Μια παράσταση με κλασικό δραματικό ύφος. Οι χαρακτήρες του έργου με τα βαριά ενδύματα και τα μπαρόκ σκηνικά (Ελένη Μανωλοπούλου) μοιάζουν λες και βγήκαν από ένα γοτθικό παραμύθι, λες και αναπήδησαν από κάποιο κάδρο που στέκεται εκέι πιο δίπλα από το κάδρο του βαρόνου…
* Μαρία-Ευθυμία Γιαννάτου, Θεατρολόγος.
Θέατρο του οδού Κεφαλληνίας (Α’ σκηνή)
Κεφαλληνίας 16,Κυψέλη
Εναρξη παραστάσεων 28 Οκτωβρίου
Παραστάσεις : Βραδ.: Τετ., Κυρ. 8 μ.μ., Πέμ.-Σάβ. 9 μ.μ.
Τιμη : € 18 (Σάβ., Κυρ.), € 13 (Τετ.-Παρ.). Ισχύουν ειδικές τιμές.
Πληροφορίες: Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας, τηλ. 210.8838727.
