Σύλληψη-Σκηνοθεσία: Δάφνη Γιαννουλάτου
Ερμηνεία: Αντώνης Γκρίτσης και η Μάγια Λυμπεροπούλου στη γυναικεία φωνή.
Video-Graphic design | Teaser : Έρση Γιαννουλάτου
Ηχητικά Περιβάλλοντα: Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος
Οργάνωση παραγωγής: Τέτα Αποστολάκη
Επικοινωνία: Άρης Άσπρουλης
Ένας Χριστιανός ορθόδοξος Μπέκετ
Λίγα λόγια για το έργο
Στα Εξάρχεια, στην οδό Τσιμίσκη 28-30 κατοικεί η οικογένεια Winter. Δύο έχουν απομείνει, ο μεσήλικας ‘Εμυ και η ηλικιωμένη μητέρα του. Ο Έμυ μονολογεί και συνομιλεί, σε ένα ποιητικό παραλήρημα λόγου. Μονολογεί για την ζωή του και συνομιλεί με την μητέρα του για τα περασμένα. Αναμνήσεις, σκέψεις, υπαρξιακά ερωτήματα βγαίνουν από το στόμα του σε μια ένα αλλόκοτο παιχνίδι συνειρμών. Η μόνη του διέξοδος το παράθυρο. Το παράθυρο όπου ενίοτε το ανοίγει, άλλες φορές απλά στέκεται μπροστά του. Αυτό το παράθυρο τον οδηγεί σε μια αναπαύλα απ’ όλα αυτά, από την ζωή του. Ένα σύγχρονο υπαρξιακό ταξίδι της οδού Τσιμίσκη 28-30.
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα
Το Η δραματουργία του Μπέκετ την εποχή που ανέβηκε στο προσκήνιο (1947-“Ελευθερία”(το πρώτο του θεατρικό) και μετά με την αναγνώρισή του (στα μέσα του 60′) προκάλεσε έναν προβληματισμό στον ευρύτερο χώρο της συγγραφής και ιδίως της θεατρικής. Η προβληματική έγκειται στο γεγονός ότι θεωρήθηκε το έργο του δυσνόητο. Δυσνόητο ως προς την θεματική του, αλλά και ως προς την τεχνική του. Οι προσπάθειες κάθε κριτικών, να εντάξουν το έργο του σε ένα συγκεκριμένο είδος αποδειχθήκαν άκαρπες. Το 1961, δημοσιεύτηκε το κριτικό σύγγραμμα του Μάρτιν Έσλιν, που θεωρήθηκε σταθμός στον χώρο του Θεάτρου. Ο Έσλιν, τοποθέτησε το έργο του Μπέκετ στην κατηγορία Θέατρο του Παραλόγου, σταθμός που καθιερώθηκε στα θεατρικά έργα της εποχής του 60′ στην Γαλλία. Ως γνωστόν, η λογοτεχνική κριτική “κατασκευάζει” όρους για την τοποθέτηση συγγραφέων σε ένα συγκεκριμένο λογοτεχνικό είδος. Το γεγονός αυτό καθιστά το πολύπλευρο ερμηνευτικό έργο των καλλιτεχνών, υπό το καθεστώς μιας συγκεκριμένης θεματικής. Κάτι τέτοιο απεύφευγε ο Μπέκετ σ’ όλη του τη ζωή, συγγραφική και προσωπική. Βέβαια, πολλές φορές το έργο του κλείστηκε μέσα σε προκατασκευασμένα σχήματα.
Ως επί το πλείστον, το ευρύτερο έργο του Μπέκετ αποτελείται από: διηγήματα, ραδιοφωνικά έργα, θεατρικά έργα, δοκίμια, επιστημονικές μελέτες, άρθρα, μονολόγους. Ευρύτερα, το θεατρικό του έργο χαρακτηρίζεται από την παραδοξολογία, το γλωσσικό παιχνίδι, οι αντιθέσεις και η αμφιθυμία. Γεγονός που καθιστά το έργο του ως ακατονόμαστο και δυσνόητο. Τα έργα αυτά, ανήκουν στην λεγόμενη όψιμη δραματουργία. Η όψιμη δραματουργία του Beckett, με βάση τους αναλυτές, περιλαμβάνει τα δραματίδια (dramaticules). Συγκεκριμένα, τα δραματίδια, είναι θεατρικά έργα σύντομα, τα οποία τα συνέγραψε ο συγγραφέας στα αγγλικά κατά την διάρκεια 1960-1980. Σε αυτά συντίθενται σε ενιαίο μονόλογο η θεατρική τεχνική και αισθητική του Μπέκετ, γενικότερα, και ειδικότερα ο δρόμος της ελαχιστοποίησης και της αφαίρεσης. Τα έργα: Πατήματα, Ανάσα, Λίκνισμα, τα οποία συμπυκνωνονται στην συγκεκριμένη παράσταση ανήκουν στα λεγόμενα δραματίδια του.
Λίγα λόγια για την ομάδα Atomic No6
Η θεατρική ομάδα Atomic No6 ιδρύθηκε το 2012. Έκτοτε έχει παρουσιάσει τρείς παραστάσεις: Η πρώτη παράσταση ήταν το “Από τον καθρέφτη μέσα στον καθρέφτη”,στο θέατρο του πολυχώρου Πολιτεία, στην Πάτρα. Το δεύτερο έργο ήταν το “EDIT – the scratch version” το οποίο πρωτοπαρουσιάστηκε στο1o Scratch Festival στο Cartel Τεχνοχώρος στις 11 Ιουνίου του 2014 και μετά στην Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών στις 16 του ίδιου μήνα. Το Μπέκετ_στο παράθυρο είναι η τρίτη δουλειά τους. Η ομάδα Atomic No6 αποτελείται από τους: Δάφνη Γιαννουλάτου – Σκηνοθεσία, Tέτα Αποστολάκη – Οργάνωση Παραγωγής, Έρση Γιαννουλάτου – Video Design / Γραφιστικά, Κωσταντίνος Παπαδόπουλος – Ηχητικά Περιβάλλοντα. Συγκεκριμένα, η Δάφνη Ιωάννα Γιαννουλάτου είναι υποψήφια διδάκτωρ του Τμήματος Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Επιπλέον, αποφοίτησε το 2007 από το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Ε.Κ.Π.Α. Στη συνέχεια, απέκτησε τον τίτλο Masters of Art (Visual Language of Performance) του University of Arts London, ούσα υπότροφος του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης. Σαν σκηνογράφος και ενδυματολόγος ξεκίνησε να δουλεύει από το 2006 και από τότε δραστηριοποιείται με πολλαπλόυς τρόπους στο χώρο του θεάτρου, των τεχνών και της εκπαίδευσης. Το 2012 ίδρυσε τη θεατρική ομάδα Atomic No6 ως visual designer (σύλληψη-σκηνοθεσία).
Η παράσταση
Αριθμός 28-30, ανηφορικά στην Τσιμισκή, εκεί στην παλαιά πολυκατοικία αναγραφόταν στο κουδούνι το όνομα της οικογένειας: οικογένεια Winter. Τελευταία προσήλθα σε αυτή την συνάντηση με τον Έμυ. Έκοψα το εισιτήριο μου και ανασκουμπώθηκα στην καρέκλα μου, μαζί με άλλα ακόμα οκτώ άτομα να κοιταζόμαστε αμήχανα και συγκαταβατικά, ενίοτε χαμογελούσαμε ο ένας στον άλλον. Ο Έμυ εκει από νωρίς, λικνιζόταν στην κουνιστή πολυθρόνα της μητέρας, ατάραχος από το βλέμμα μας που είχε αγκιστρωθεί από νωρίς πάνω του, προτού να αρχίσει να μας διηγείται τα του της ζωής του. Το χριστουγεννιάτικο δέντρο είχε απομείνει ακόμα στο σαλόνι, θέλοντας να μας δηλώσει την απουσία εποχής, αλλά και την καταδηλωτική του σημασία, ένα μετωνυμικό σκηνικό αντικείμενο.Ο εξωσκηνικός ήχος από τα εργαλεία ενός επιπλοποίειου απέναντι από το διαμέρισμα Winter, συμπτωματικά υποστήριξε την ρυθμολογία του λόγου και την επανάληψη, βασικά μοτίβα (και ατμοσφαιρικά) στην σκηνοθετική δραματουργία του Μπέκετ. Η πάλευκη κουρτίνα- δηλωτική των φαντασμάτων του παρελθόντος- τον εκκινεί και τον παροτρύνει σε μια ροή εξομολόγησης. Η ροή λόγου, όμως, είναι αποσπασματική και όχι γραμμική.
Ο Αντώνης Γκρίτσης υποδύεται την Έμυ από τα Πατήματα. Σε μια άκρως λυρική ποιητική εξομολόγιση. Ο Γκρίτσης είναι απλός,ουσιαστικός και βαθύς. Μινιμαλιστικός, ακριβώς όπως και η φιλοσοφία των δραμάτων του Μπέκετ. Αποφεύγεται κάθε συναισθηματική ευκολία και υπερβολικού παιξίματος ή και ενός γκροτέσκου παιξίματος. Ο Γκρίτσης ακουμπάει τον ρόλο απαλά και ήρεμα ενώ βρίσκεται μέσα σε έναν ταραγμένο οίστρο αναμνήσεων. Ολόκληρη την ένταση την εναποθέτει στις άκρες των τρεμάμεμων δακτύλων του ενώ μας απαγγέλει ποιητικά και ρυθμικά:“βηματίζοντας δώθε κείθε όλη μάτια ψάχνοντας παντού για κάποιον μια ζωντανή ψυχή βηματίζοντας δώθε κείθε όλο μάτια σαν κι αυτήν ψάχνοντας παντού πάνω κάτω για κάποιον κάποιον σαν κι αυτή λίγο σαν κι αυτή βηματίζοντας δώθε κείθε ώσπου στο τέλος τέλος μιας μακρόσυρτης μέρας στον εαυτό της ποιον άλλον πηγαίνοντας δώθε κείθε”.
Η ηχογραημένη φωνή της Μάγιας Λυμπεροπούλου μας φέρνει στο προσκήνιο άλλο ένα χαρτακτηριστικό στις δραματουργίες του Μπέκετ. Την αποκομένη φωνή από το σώμα (από το σύνολο-σώμα), θέλοντας να δηλώσει το κατακερματισμένο σώμα, την άυλη οντότητα. Πολύ περισσότερο ο μαγνητοφωνημένος λόγος της Μάγιας Λυμπεροπούλου λειτουργεί συνοδευτικά ως ακουστικό συμπλήρωμα. Συγκεκριμένα, η φωνή που είναι μαγνητοφωνημένη λειτουργεί συμπληρωματικά στην παράσταση, θέλοντας να καλύψει την σωματική “απουσία” του θεατρικού χαρακτήρα, αλλά την ίδια στιγμή και ως αυτόνομο ηχητικό στοιχείο ακυρώνει την ίδια την παρουσία, μετατρέποντας την σε φωνή ανάμνησης ή σε μια φωνή ως δήλωσης ενός χρονικού παρελθόντος. “Σε άκουσα να λες Αμήν. Πώς μπορούσες ν’ αποκριθείς αν δε βρισκόσουν εκεί; Πώς ήταν δυνατό να έχεις πει Αμήν, εάν, όπως ισχυρίζεσαι, δεν ήσουν εκεί;”
Ο Έμυ ανοίγει διάλογο με τις εικόνες: “Η αγάπη του Θεού και η επιφοίτηση του Αγίου πνεύματος, ας είναι μαζί μας στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.” πρόκειται για έναν χριστιανό ορθόδοξο Emy ή έναν ορθόδοξο Μπέκετ, αναρωτιόμαστε. Μια έξυπνη επανεπικαιροποίηση του Μπέκετ από την Γιαννουλάτου.
Τα ηχητικά περιβάλλοντα του Κωνσταντίνου Παπαδόπουλου λειτουργούν καταλυτικά ως προς την θεατρική δράση και υποστηρίζουν τον συντονισμό με συγχρονισμένο ρυθμό λόγου με την σωματοποιημένη φωνή του Έμυ. Η ηχογραφημένη φωνή, τέλος, δημιουργεί την εντύπωση στον χώρο μιας χρονικής σύγχυσης, μια ποιητική αρμονία, ενα φαντασιακό χρόνο όπου τα πάντα συγχέονται στο παρόν και στο παρελθόν. Ένα σύχρονο παιχνίδι αναζητήσεων χώρου, χρόνου, μνήμης και ταυτότητας, στην οδό Τσιμίσκη.
Η Δάφνη Γιαννουλάτου παντρεύει και συνθέτει έξυπνα τα κείμενα του Μπέκετ Λικνισμα και Πατήματα πάνω στη “σκηνή” και τα διασκευάζει σε έναν ενιαίο δραματικό και ποιητικό μονόλογο. Ωστόσο η έξυπνη συνοδευτική παρουσία της μητέρας Winter μας φανερώνει έναν καλά διαβασμένο σκηνοθέτη πάνω στα κείμενα και τις τεχνικές του Μπέκετ.
Τελειώνοντας αυτή τη σύντομη διαδρομή στον κόσμο του Μπέκετ, στο τέλος της παράστασης το λεμοντσέλο και το σοκολατάκι που σερβίρονται, σου ξεκουράζουν τον ουρανίσκο από τις συνεχείς προσωπικές παλινδρομήσεις. Παλινδρομήσεις που κατέληξαν σε ένα εδώ και τώρα θεατρικό καλωσόρισμα στο σπίτι ενός διαμερίσματος στα Εξάρχεια.
* Μαρία- Ευθυμία Γιαννάτου- Θεατρολόγος.
Βιβλιογραφία:
1. Γερμανού, Μ. (2007). Το ακατανόμαστο θέατρο του Σάμουελ Μπέκετ. Αθήνα: Νήσος.
2. Τσατσούλης, Δ. (2008). Σημειολογικές προσεγγίσεις του θεατρικού φαινομένου. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Πληροφορίες Παράστασης:
Θέατρο σε διαμέρισμα: Τσιμισκή 28-30, Αθήνα, 2ος όροφος, κουδούνι Οικογένεια Winter, τηλ. 6983 723348
Πρεμιέρα: 18/12- 29/02 και μετά στην Πάτρα.
Παραστάσεις: Παρασκεύη – Δευτέρα (20.30)
Διαρκεί: 50 λεπτά
Τιμή εισητηρίου: 7 ευρώ
