Σκηνοθεσία: Βασίλης Βηλαράς
Διερμηνεία: Σοφία Ρομπόλη
Κείμενο: Γιάννης Ζευγώλης
Φωτισμοί: Ανδριάννα Δακανάλη
Φωτογραφίες/Βίντεο: Αλέξανδρος Βηλαράς, Άμυ Μακρή
Κωφοί ηθοποιοί: Απόστολος Γιαννόπουλος, Νίκος Γιόβκοφ, Μάρθα Μπάμπη, Φωτεινή Ταχά
Ακούοντες ηθοποιοί: Βούλα Βερδελή, Βασίλης Βηλαράς, Γιάννης Ιωάννου
Μια πολιτική σάτυρα από το θέατρο κωφών Ελλάδος
Λίγα λόγια για την ιστορία του θεάτρου κωφών Ελλάδος
Η ίδρυση του θεάτρου κωφών Ελλάδος ξεκινάει το 1983 με την προτροπή του Στρατή και της Νέλλης Καρρά1. Έτσι, το 1985 με την ευγενική υποστήριξη της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς και φυσικά με την συνεισφορά της Μελίνας Μερκούρη, ξεκινάνε οι πρώτες παραστάσεις από την ομάδα του θεάτρου κωφών Ελλάδος. Οι παραστάσεις παίρνουν μέρος τόσο σε σημαντικές ελληνικές σκηνές όπως: το Εθνικό θέατρο, θέατρο Ελυζέ, θέατρο Ακάδημος και Δημοτικό θέατρο Πειραιά, όσο και στην διεθνή σκηνή, σε φεστιβάλ του εξωτερικού: στο Very Special Arts στην Ουάσιγκτον, στο φεστιβάλ του Ελσίνκι, σε φεστιβάλ της Γαλλίας, της Βαρκελώνης και της Κοπεγχάκης. Ακόμα πιο σταθερή γίνεται η παρουσία του το 1994, όταν αποκτάει μόνιμη επαγγελματική στέγη στην πλατεία Κουμουνδούρου. Έπειτα και ύστερα παρουσιάζουν πληθώρα παραστάσεων και συνεργασία με σπουδαίους θεατρικούς θεσμούς και οργανισμούς2. Έκτοτε έχουν συνεργαστεί με την γερμανική ομάδα Rimini Protokοll στην παράσταση “Prometheus in Athens” που παρουσιάστηκε στο Ηρώδειο στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών 2010. Ενώ, το 2011 συνεργάστηκαν με το Βασίλη Αλεξάκη και το Γαλλικό Ινστιτούτο στην παρουσίαση του βιβλίου “Η πρώτη λέξη” και συμμετείχε στην πρώτη συναυλία για κωφούς στην Ελλάδα που διοργάνωσε η Ομοσπονδία Κωφών Ελλάδος, συνοδεύοντας επί σκηνής τον Κ.Βήτα. Τέλος, σημαντική υπήρξε η συμβολή τους στην τελετή έναρξης και λήξης των Παραολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, θεσμός που αναγνωρίστηκε και από τότε καθιερώθηκε η νοηματική γλώσσα ως γλώσσα παρουσίασης.
Ωστόσο, σημαντική εξέλιξη στα τεκταινόμενά του στάθηκε όταν το 2014 έγινε η πρώτη απόπειρα ταυτόχρονης παρουσίασης της ομιλουμένης και της νοηματικής γλώσσας, στην θεατρική παράσταση “Το κάρβουνο”. Στις πρώτες παραστάσεις τους οι ακούοντες ηθοποιοί δάνειζαν απλά την φωνή τους με μικρόφωνα από το βάθος της σκηνής και η παρουσία τους δεν γινόταν αισθητή. Αντίθετα, με το πέρασμα των χρόνων η παρουσία ακουόντων ηθοποιών κρίθηκε αναγκαία και συνέβαλε σημαντικά στην φιλοσοφία τους και στην ουμανιστική στάση που προβάλλλουν, ώστε να λυθεί κάθε κώλυμα στην επικοινωνιακή μεταξύ τους σχέση.
Η Παράσταση
Η φετινή παράσταση : “Οδός Αστέγων”, βασίζεται στο διήγημα «Ζωή εν τάφω» του Γιάννη Ζευγώλη από το βιβλίο του «Αστεγοσκόπιο». Αποτελεί ένα τεράστιο εγχείρημα στην επικοινωνιακή σχέση μεταξύ πολιτικής και πολιτών αλλά και ακουόντων κοινοτήτων και κωφών.
Στην πόλη των αστέγων-φαντασμάτων κυριαρχεί ένα χάος, ώσπου ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συνδικάτου Αστέγων προτρέπει τους πολίτες σε επανάσταση. Η επαναστατική τους πράξη συγκεντρώνεται γύρω από την κλοπή ταφών του Α’ Νεκροταφείου Αθηνών. Οι τάφοι-σύμβολα θα αποτελέσουν την τελευταία ελπίδα-κατοικία των αστέγων ώστε να προστατευτούν από τις δύσκολες καιρικές συνθήκες του χειμώνα. Άλλα, φυσικά, το εγχείρημα αποτυγχάνει χάρη στην συνεχή και αυστηρή φύλαξη του Α’ Νεκροταφείου Αθηνών. Έτσι, διάφορα ευτράπελα και γκάφες δημιουργούνται από το σχέδιο του εγχειρήματος μέχρι την πράξη του.
Όπως το πρόγραμμα της παράστασης διατείνεται :“Εφόσον η κυβέρνηση δεν παρέχει σίτιση και στέγαση, μια ομάδα αστέγων αποφασίζει να επαναστατήσει, παίρνοντας την κατάσταση στα χέρια της και οργανώνοντας μια παράξενη ληστεία. Οι άστεγοι συσπειρώνονται και κατευθύνονται στο A’ Νεκροταφείο. Κλέβουν όσα φέρετρα χρειάζονται και μπαίνουν μέσα σε αυτά, δημιουργώντας μια ιδιόμορφη καθιστική διαμαρτυρία στους δρόμους της Αθήνας, με απρόσμενες συνέπειες.”.
Μπαίνοντας στον θεατρικό χώρο, αμέσως, έγινε αισθητή η καλλιτεχνική αγάπη και το μεράκι για το θέατρο από το γενικό στήσιμο του χώρου. Ένας χώρος όμορφα φτιαχμένος. Το χαμόγελο της Σοφία Ρόμπολη, αλλά και των υπόλοιπων συντελεστών- ένα μεγάλο ζεστό και αληθινό χαμόγελο- σε καλωσόριζε θερμά στον χώρο του θεάτρου. Στο βάθος γωνία, υπάρχει ένα μικρό μπάρ για να ξεδιψάσει τους θεατές, αλλά και να καταστήσει πιο θερμή την επικοινωνία θεατών και συντελεστών στο τέλος της παράστασης. Το όλο θεατρικό εγχείρημα παρουσίασε μια συντονισμένη και ρυθμική κίνηση μεταξύ ακουόντων και κωφών ηθοποιών.
Ο Απόστολος Γιαννόπουλος, ως πρόεδρος του Ευρωπαικού συνδικάτου αστέγων δεν ρύθμιζε μόνο τα του επαναστατικού σχεδίου αλλά και την κίνηση των αστέγων-ηθοποιών, μια έξυπνη σκηνοθετική κίνηση από τον Βασίλη Βιλαρά. Ο Γιαννόπουλος καθ’όλη την παράσταση στριφογυρνάει σαν προβληματισμένος μαέστρος-παλιάτσος ανάμεσα από τους άστεγους, προκαλώντας μια ιδιαίτερη κινησιολογία αλλά και το γελιο των θεατών. Οι άτσαλες και απότομες κινήσεις και οι σφαλιάρες προς τους άστεγους, προδίδουν μια νότα γελωτοποιού. Ένας γελωτοποιός που δείχνει παράλληλα το κύρος του. Η σωματική έκφραση που πήγαζε έντονα από τα τα σώματα των ηθοποιών αλλά και από τα πρόσωπα τους έστηνε ένα σκηνικό γελωτοποιών. Η αξιολάτρευτη Φωτεινή Ταχά μας υποδεικνύει τον τραμπουκισμό της και μας “τρομοκρατεί” αστεία με τα μπουκάλι μολότωφ στο χέρι της. Η Βούλα Βερδελή με τις συνεχείς λυποθυμίες της προς χάριν του προέδρου μας ξεκαρδίζει, από την μια ο Νίκος Γιόβκοφ μας υπόσχεται πολλά και σκορπάει το γέλιο με κορύφωση όταν καταλαμβάνει την θέση του προέδρου. Από την άλλη, ο Βηλαράς γλυκίτατος ως πιστός ακόλουθος του Προέδρου, μας φέρνει στο νου τους μπεκετικούς χαρακτήρες του Πόντζο και Λάκυ στο Περιμένοντας τον Γκοντό. Απολαυστική η Βούλα Βερδελλή ως μια ακόμα θυμωμένη και παραπονεμένη κάτοικος στην χώρα των αστέγων, χάρμα οφθαλμών η Μάρθα Μπάμπη ως αλκοολική και ο Γιάννης Ιωάνου ως ο πιο ήσυχος και χαμηλών τόνων κάτοικος-άστεγος στην χώρα των κλοουνερί.
Το φέρετρο-δείκτης της κοινωνικής απομόνωσης των αστέγων από τον κόσμο τον “βολεμένων”, όσο ίσως και ένας ισχνός δείκτης των κωφών κοινοτήτων προς την επανένταξη σε όλους τους τομείς των ακουόντων κοινοτήτων. Ο τάφος στέκεται καλά σκηνοθετικά και μας “ψυθιρίζει” διαχωρισμούς κοινωνικούς, πολιτικούς και ανθρωπιστικούς που δεν θα πρεπε να υπήρχαν. Ο τάφος, λοιπόν η πρώτη και τελευταία κατοικία-επιθυμία των αστέγων για μια αξιοπρεπή ζωή, δυστυχώς όμως διαλύεται το όνειρο για μια “καλύτερη” ζωή.
Η εύθυμη μουσική κούρδιζε τις κινήσεις των ηθοποιών και την δράση του έργου σε ένα ενιαίο θέατρο. Κανένας διαχωρισμός και κανένας αποσυντονισμός. Ταίριαζε γάντι στις κατάλληλες σκηνές του έργου.
Τα ξύλινα σκηνικά αντικείμενα (πολυθρόνες, καρέκλες) σταθήκαν εύχρηστα και εύκολα μετακινήσημα για την εξέλιξη της δράσης του έργου. Τα κουστούμια, ρούχα τρυπημένα και vintage, μας έφεραν στο νου από την μια άστεγους της ομόνοιας και από την άλλη άστεγους του Παρισιού, προσδίδοντας επιπλέον μια χιουμοριστική νότα ως σικάτοι άστεγοι.
Η παράσταση, λοιπόν, ήταν μια καλοστημένη, ρυθμική και αστεία παράσταση. Πολύ περισσότερο, στάθηκε μια ευφάνταστη γέφυρα επικοινωνίας ανάμεσα μας, σε μια κρίσιμη εποχή που ζούμε, ήρθε την κατάλληλη κοινωνική στιγμή και έθεσε ένα κρίσιμο πολιτικό και κοινωνικό θέμα, δοσμένο, όμως, με τρόπο ευχάριστο και χιουμοριστικό.
Πρεμιέρα: Παρασκευή, 27 Νοέμβριος 2015 21:00
Παρασκευή: 21:00
Σάββατο: 21:00
Κυριακή: 21:00
Τελευταία παράσταση: Κυριακή, 24 Απριλίου 2016
Διεύθυνση: Σαχτούρη 8-10, Πλατεία Κουμουνδούρου Ψυρρή, Αθήνα Τ.Κ.10553
Τηλέφωνο: 210 3214708 και 6945390799
Τηλέφωνο κρατήσεων (ΜΟΝΟ SMS): 6981167502.
Παραπομπές:
1. Ψηφιοποιημένο αρχείο Google [http://www.avgi.gr/article/5347951/stratis-karras, http://www.ordino.gr/actor_summary.asp?id=2148 (12/1/2016)].
2. Ψηφιοποιημένο αρχείο Google [http://www.deaftheaterofgreece.com/who.html (12/1/2016)].
* Μαρία-Ευθυμία Γιαννάτου, θεατρολόγος.
- 1. Η Νέλλη Καρρά σύζυγος του Στρατή Καρρά, αποτελούν σπουδαίες μορφές στον επαγγελματικό χώρο του θεάτρου. Ο Στρατής Καρράς υπήρξε θεατρικός συγγραφέας, ηθοποιός και διδάσκων του θεάτρου. Αποφοίτησε από την κινηματογραφική σχολή του Σταυράκου. Το 1953 φοίτησε στην δραματκή σχολή του Πέλου Κατσέλη όπου συναντάει τον μεγάλο του δάσκαλο: τον Μάνο Κατράκη, όπου συνεργάζονται ύστερα. Η Νέλλη Καρρά, μεγάλωσε στην Αμερική και αποφοίτησε από το Πανεπισυήμιο Τρίνιτι στο Τέξας με bachelor και Master of Arts στις θεατρικές Τέχνες. Εργάστηκε στο εξωτερικό ως ηθοποιός και διδάσκων του θεάτρου. Το 1976, έρχεται στην Ελλάδα όπου διδάσκει στο Εθνικό θέατρο, στο θέατρο του Πέλου Κατσέλη (όπου γνωρίζει και τον σύζυγό της), αλλά και στο θέατρο του Λ.Τριβιζά. Το 1983, ιδρύει το θέατρο κωφών Ελλάδος μαζί με τον συζυγό της και την υποστήριξη του Γ.Γ. της Νέας Γενιάς, όπου ανέλαβε και την σκηνοθεσία μέχρι το 1997. Ενώ το 1997, ιδρύει την περίφημη δραματική σχολή ”Η Αρχή”. Ψηφιοποιημένο αρχείο Google [http://www.avgi.gr/article/5347951/stratis-karras, http://www.ordino.gr/actor_summary.asp?id=2148 (12/1/2016)].
- . 2. Ψηφιοποιημένο αρχείο Google [http://www.deaftheaterofgreece.com/who.html (12/1/2016)].
